Anayasa Mahkemesi, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yürüttüğü köprü ve otoyol gibi milyarlarca dolarlık mega projeleri, Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu dışında tutan Çevre Yasası’nın ilgili maddesini iptal etti. Yüksek Mahkeme, CHP’nin iptal başvurusu üzerine Çevre Yasası’nın, 1997’den önce yatırım programına alınan ve Mayıs 2013 itibarıyla planlama aşamasını geçmiş, ihale süreci başlamış olan projelere ÇED muafiyeti sağlayan maddesini iptal edince milyar dolarlık projelerde ÇED tartışması yeniden başladı.

NÜKLEER SANTRAL İÇİN DE ZORUNLU 

Söz konusu karar, İstanbul’da inşa edilen Yavuz Sultan Selim Köprüsü için ÇED alınmış olsa bile ihale süreci devam eden bağlantı yollarını bire bir ilgilendirecek. Yine Gebze-İzmir Otoyolu başta olmak üzere ülke genelinde inşa edilen diğer Karayolları projeleri ile nükleer santrallarda de ÇED raporu yeniden zorunlu olacak. 

Bilindiği gibi Mersin Akkuyu’da inşaatı üstlenen Rus şirket, tepkiler üzerine ÇED alınacağını duyurmuştu ve ÇED sürecinde son aşamaya gelmişti. Şimdi bu aşama sonuçlanmadan inşaatın devamı mümkün olmayacak. 

Türkiye’de yapılması düşünülen diğer nükleer santrallar için de ÇED yasal zorunluluk olacak. Konuyla ilgili görüştüğümüz ceza hukuku uzmanı Prof. Dr. Ersan Şen, kazanılmış hak kapsamında yapımı tamamlanan projelere dokunulamayacağını belirterek, “Ancak henüz bitmemiş olan, proje aşamasında bulunan, yapımı devam eden projelerin durması gerekir” dedi.

HUKUKÇULAR İKİYE BÖLÜNDÜ

‘Bitmemiş projeler durmalı’

Prof. Dr. Ersan Şen (Ceza Hukukçusu): Anayasa Mahkemesi kararları geçmişe etkili değildir ancak bu karar o kapsamda değil. Bu karara yönelik kanun ve ilgili yönetmelik, Anayasa’ya aykırı bulunmuş. Bitmemiş projeler durmalı. Yani o kanunu sürdüremezsin. Yeni yasa çıkarman lazım.

Baran Bozoğlu (TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Başkanı): Anayasa Mahkemesi’nin verdiği karar tüm çevre mevzuatına yansıyacaktır. 3. köprüde, İzmir-İstanbul (Gebze) Otoyolu’nda, Ilısu Barajı’nda, onlarca HES projesinde ÇED muafiyeti artık uygulanamayacaktır.

‘Geriye dönük işletilemez’

Prof. Dr. Hasan İşgüzar (Ankara Üniversitesi): Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümez. Bu nedenle başlamış büyük projelerde bu karar geriye yürümez; ancak, hiç başlamamış ve ÇED aşamasında olanlarda, hukuk devletinin gereği olarak ÇED raporu alarak uygulanması gerekir.

Prof. Dr. Hasan Nuri Yaşar (İdare Hukukçusu): Anayasa Mahkemesi’nin kararları geriye yürümez. Ancak kanun maddesi geçmişte olan bir meseleyi günümüzde çözmeye çalıştığı için bu maddenin iptali sebebiyle devam eden bazı projeler etkilenebilir.