Yalnız anne sütü ile beslenen bebeklerde ek gıdalara en erken 4. aydan sonra başlanır. 4-6 ay arasında bebek yeterli kilo alıyorsa yanlız anne sütü ile beslemeye devam edilmeli ve ek besinlere 6 aydan sonra başlamalıyız. Bu dönemde çocuğunuza verdiğiniz ek gıdalara anne sütünün tamamlayıcısı olduğunu asla anne sütü yerine vermemek gerektiğini unutmamalıyız.

Ek gıdalara geçişte, özellikle katı gıdaların verilmeye başlandığı dönemde bebekler dilleri ile besinleri itebilir. Bebeklerin istem dışı yaptığı bu hareket genellikle 6 aydan sonra düzelir. Bebeğiniz ek gıdaları sevmedi diye endişelenmeyiniz. Çocukların beslenme durumu en iyi kilo alışları günlük kaka yapma sayıları idrar miktarı ve beslenme aralıkları ile değerlendirilir. Bunun için çocuğunuzu düzenli olarak sağlık kontrollerine götürünüz.
EK BESİNLER
Çocuğunuzu değişik tatlara ve kıvamlara alıştıran, ileri yaşlar için kolay yeme alışkanlığı kazandıran, besleyici değeri yüksek besinlerdir. Bu dönemde verilecek ek besinler, meyve püresi, sebze püresi, muhallebi, yoğurt, peynir, reçel, bisküvi, ekmek, yumurta gibi yiyecekleri içerir.
Ek besinler kaşıkla veya bardakla az miktarda başlanarak verilir, daha sonra öğün haline getirilir.
Yeni deneyeceğiniz yiyecekleri çocuk aç iken alışık olduğu yiyeceklerden önce veriniz.
Ek besinlerin hepsine aynı hafta başlamayınız. Yeni besinleri en az birer hafta aralıklarla çocuğunuzun beslenme programına ekleyiniz.
Yeni verilecek yiyeceklerin alerji yapıp yapmadığına dikkat ediniz. Şüphelenilen gıda çocuğa verilmediği zaman belirtilerin geçip geçmediğini kontrol ediniz.
Bebeğinize şekere veya reçele batırılmış yalancı meme vermeyiniz.
Çocuğunuzun hoşlanmadığı önemli yiyecekleri 2-3 haftalık aralıklarla zaman zaman tekrar vermeyi deneyiniz.
Bebeğinize vereceğiniz tüm yiyeceklerin temiz ve taze pişmiş olmasına dikkat ediniz.
Ek gıdalara başladıktan sonra öğün aralarında bebeğinize su verebilirsiniz. 18. ayın sonuna kadar kaynatılmış su içiriniz.

Meyve suyu ve püresi
Elma, şeftali, üzüm, mandalina gibi meyvaların suları, tercihen püreleri 1 – 2 tatlı kaşığından başlanarak verilir ve yavaş yavaş arttırılır.
Hazırlanışı: Çocuğa ilk verilecek meyva mevsimine göre elma ve şeftalidir. Meyvalar iyice yıkanır, kabukları soyulur, cam rendede rendelenir. Günde bir veya iki kez öğün aralarında olmak üzere yarım muz veya orta büyüklükte bir meyva verilebilir. Meyva suyu ve pürelerine şeker eklenmemelidir. Meyva püreleri yoğurt ile karıştırılarak bir öğün olarak verilebilir.
Muhallebi: Bebeğiniz 4 – 6 aylıkken başlanır. Genellikle akşam öğünü olarak 18:00- 20:00 saatleri arasında verilir. Muhallebi pastörüze süt ya da hazır mamalarla hazırlanabilir.
Hazırlanışı: 1 su bardağı pastörüze inek sütü, yaklaşık 3 tatlı kaşığı pirinç unu, 2 tatlı kaşığı şeker ile yapılır. Pirinç unu soğuk sütün bir kısmı ile iyice ezilir. Kalan süt eklenir ve karıştırılarak pişirilir. İnmeye yakın şeker ilave edilir.

Hazır mama (formül süt) ile hazırlanışı: 1 su bardağı su ve yaklaşık 3 tatlı kaşığı pirinç unu karıştırılarak su muhallebisi yapılır. Ateşten indirilir, hafif soğuduktan sonra 6 ölçek hazır mama toz halinde katılır. Gerekirse tel süzgeçten geçirilir.

Sebze çorbası ve püresi
5-6 aylarda muhallebiye başladıktan 1-2 hafta sonra ancak iyi kilo alan bebeklerde muhallebiden önce genellikle öğle öğününde, 1-2 tatlı kaşığından başlanarak yavaş yavaş arttırılarak verilir.

1. hafta (sebze çorbası): 4 su bardağı su, 2 orta boy havuç, 1 orta boy patates, 1 tatlı kaşığı pirinç konarak 45-50 dakika ağzı kapalı kapta pişirilir. Düdüklü tencerede pişireceksiniz 1 su bardağı su ile 15 dakika pişirmek yeterlidir. Tel süzgeç veya blenderden geçilir. Bu sulu çorba önce yarım çay bardağı ile başlanır, çocuğun isteğine göre yavaş yavaş arttırılarak verilir. Doyacak miktarda yiyebilene dek öğünler anne sütü ile tamamlanır.
2. hafta(basit sebze püresi): Yukarıdaki gibi daha az su ile ve 1 tatlı kaşığı zeytinyağı konarak pişirilir. Havuçlar, patetesler tamamiyle ezilerek püre haline getirilir.
3. hafta (karışık sebze püresi): Mevsim sebzeleri eklenerek içerik zenginleştirilir. Küçük kaplarda 1-2 gün buzdolabında saklanabilir. Ancak yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, maydonoz, pazı vb.) günlük ilave edilmelidir. Yeşil yapraklı sebzeleri içeren çorbalar bir kereden fazla ısıtılmamalıdır. Bebek 6-7 aylık olunca hazırlanan sebze püresine tepeleme bir çorba kaşığı kıyma (3 kez çekilmiş) eklenenebilir.
YOĞURT
Genellikle ikindi öğününün ek gıdası olan yoğurt, muhallebi yerine de verilebilir.
Hazırlanışı: Süt kaynatılır, elin dayanabileceği sıcaklığa (40 c) kadar soğutulur. Bir litre süte, 1-2 çorba kaşığı süt içinde sulandırılmış bir çorba kaşığı yoğurt maya olarak eklenir ve yavaşça karıştırılır. Hareket ettirmeksizin sıcak bir yerde 4 saat bekletilir.
Kahvaltı
Çocuk yukarıdaki besinlere alıştıktan sonra kahvaltıya başlanır.
Hazırlanışı: Hazır mama (formül süt) veye pastörize inek sütü, peynir, reçel ya da pekmez ile hazırlanır. Tuzu çıkarılmış peynir ve reçel süt içinde ezilir ve karışıma ekmek içi katılır. Önce 1-2 tatlı kaşığı olarak başlanır ve giderek arttırılır. Bir yaşından önce bal verilmemelidir. Kahvaltıya arzu edilirse 1 çay kaşığı tereyağı eklenebilir. Kavaltı yarım ince dilim ekmek yerine 2-3 bisküvi ile de hazırlanabilir.
YUMURTA
Katı pişmiş bir yumurta sarısı çocuk kahvaltıya aliştırdıktan sonra (8. ayda) 1 çay kaşığı olarak beslenme programına eklenir, yavaş yavaş miktarı arttırılır. Bir hafta sonunda bebek tam bir yumurta sarısını yiyebilir.yumurta sarısı, alıştırma süresinde katı daha sonra kayısı kıvamına verilebilir. Alerjisi olmayan çocuklara yumurtanın beyazıda verilir.
ET
7-8 aylarda tepeleme çorba kaşığı pişmiş kıyma veya orta boy ince bir biftek veya derisiz tavuk parçası sebze püresi hazırlanırken içine eklenir.
TAHILLI ÇORBALAR
Çocuğa değişik tatları öğretmek açısından 8.ayda mercimek, yoğurt, yayla, acısız tarhana çorbaları verilebilir.
Köfte: Baharatsız olarak hazırlanmış ızgara köfte veya terbiyeli sebzeli köfteler 8. ayda verilebilir.
Pilav, makarna ve dolmalar: 8. aydan sonra bebeklerin hareketleri artar. Kalori ihtiyaçlarını karşılamak için 8. aydan sonra pilav, makarna verilebilir. Sebze püresi yerine dolma verilebilir.
BALIK(kılçıksız)
8. ayda öğle öğünlerinde püre şeklinde et yerine değiştirilerek verilebilir.
KARACİĞER
8. ayda öğle öğünlerinde et ile değiştirilerek 15 günde bir kez olmak üzere verilebilir.
Hazırlanışı: Kuzu, koyun veya dana ciğeri kullanılır. Karaciğer az tuzlu suda haşlanır zarı çıkarılır ve püre şeklinde sebze püresinin içine eklenir.
ÇAY
Besleyici değeri olmayan bu içeceğin çocuğun beslenmesinde yeri yoktur. Aksine diğer gıdaların ve özellikle demirin bağırsaktan emilmesini engelleyerek çocuğa zarar verebilir.
7 Aylık Bebek İçin Örnek Menü
Sabah uyandığında Anne sütü
Sabah Anne sütü ve 6- 10 tatlı kaşığı muhallebi
Öğle 6-10 tatlı kaşığı meyva veya sebze püresi ve anne sütü
İkindi 6-10 tatlı kaşığı meyva püresi +bir çay bardağı yoğurt
Akşam Anne sütü
Gece 6-10 tatlı kaşığı muhallebi, anne sütü

9 Aylık Örnek Menü
06:00 – 06:30 Anne sütü
08:00 – 09:00 Kahvaltı1 çay bardağı meyva suyu (evde yapılmış) Yarım yumurta sarısı, 1 tatlı kaşığı peynir, 1tatlı kaşığı yağ, 1 tatlı kaşığı reçel veya pekmez, 4-5 bisküvi
12:00- 13:00 1 kase kıymalı veya tavuk etli sebze püresi+ anne sütü
16:00- 16:30 ikindi 1 kase yoğurt + yarım meyvanın püresi veya bisküvi
19:30- 20:30 Akşam 1 kase muhallebi + anne sütü

12 Aylık Örnek Menü
Uyanınca Anne sütü
Sabah Kahvaltı
1 çay bardağı şekersiz süt (120 ml)
½ kibrit kutusu peynir, 1 yumurta (gün aşırı), 1 tatlı kaşığı reçel veya pekmez , ½ ince dilim ekmek veya 2-3 adet bisküvi
Ara 1 çay bardağı meyva püresi
Öğle 5 –6 silme kaşığı kıymalı sebze püreleri (kıymalı dolma içleri, terbiyeli veya sebzeli köfteler, sebzeler, tavuk veya balık, kuru baklagil püreleri ikindi 8-10 yemek kaşığı yoğurt ekmek , evde yapılmış bir ince dilim kek veya 2-3 bisküvi

Akşam 6 yemek kaşığı meyva püresi
8 –10 yemek kaşığı muhallebi veya öğlenin aynısı
Anne sütü
9. aydan sonra çocuğun temel besini olmaktan çıkan anne sütü 12 –15 ay arasında, en geç iki yaşında ve anne için uygun olan bir zamanda kesilmelidir. Anne sütü kesilirken ailenin diğer bireylerinin çocuk ile daha fazla ilgilenmesi ve anneye yardımcı olması gerekir. Çocuk 13 – 14 aylık olduktan sonra kendisi kaşık kullanmalıdır. Aile bireyleri ile sofraya oturan çocuğun ayrı bir tabağı olmalı ve neyi ne kadar tükettiğine dikkat edilmelidir.
En sık yapılan hatalardan biri çocuğu yemek sularıyla beslemektir.Hiçbir besleyici değeri olmayan bu beslenme biçimi uygulanmamalıdır. Bu dönemde çocuklar 4 öğün beslenmeli, temel besin gurupları;
a) süt ve sütlü gıdalar
b) etler, yumurta ve baklagiller
c) sebze ve meyvalar.
d) unlu ve nişastalı besinler, yeterli ve dengeli olarak tüketilmelidir.

Dengeli Beslenme Listesi
• Her gün en az 1 su bardağı süt veya yoğurt verilmelidir. Çünkü bu besinler kemik gelişimi için önemli olan kalsiyumun en iyi kaynağıdır. İki kibrit kutusu peynirdede bir bardak sütteki kadar kalsiyum vardır.
• Vücuttaki kan yapımında görevli olan demirin en iyi kaynağı olan tavuk ,balık, yumurta ve kuru baklagillerin bir veya birkaçından en az iki porsiyon bulunmalıdır. Yumurta, düzenli et yiyen çocuklara gün aşırı, diğerlerine her gün verilir. Yumurta rafadan veya katı pişmiş olarak sandviç içinde veya omlet şeklinde de tüketilebilir.
• Meyva ve sebzeler, vitaminler açısından zengindir, ayrıca kalsiyum ve demir emilimine de yardımcıdır.bu yaşta çocuklara 3 – 4 porsiyon sebze ve meyva verilmelidir.
Ancak çocuklar özellikle sebzeler konusunda çok seçicidir. Bu nedenle sebzelerin çorbalar, pilav,makarna, köfte ve börekler içine doğrudan konması veya yine pilav, makarna, köfte yanında ek olarak verilmesi sebzelerin daha zevkli ve kolay yenmesini sağlayabilir.

Meyvaların kabuklu olarak yenmesi bu yaş gurubunda sık rastlanan kabızlık sorununa yardımcı olur.
1 porsiyon = 5 – 6 yemekkaşığı sebze yemeği
1 porsiyon meyva = 1 orta boy meyva = ¾ su bardağı meyva suyu
Vücudun esas enerji kaynağı olan ekmek ve diğer unlu nişastalı yiyeceklerden günda en az 6 porsiyon yenmesi gerekmektedir. Belirlenen bu miktarın 3 porsiyonu 3 dilim ekmek, diğerleri çorba, pilav, makarna, patates,börek vb. şeklinde verilebilir.
1 porsiyon = 5-6 yemek kaşığı pilav/ makarna veya 1 dilim ekmek
Çocuklarda mümkün olduğu kadar erken dönemde kendi kendilerine çatal kaşık kullanarak yemeleri öğretilmelidir.ilk yaşta çocuklarda çiğneme ve yutma işlevlerinin gelişimi tamamlanmamıştır. Bu nedenle besinler yumuşak bir şekilde verilmelidir. Sert ve taneli besinler kolayca soluk borusuna kaçarak boğulmaya yol açabileceği için verilmemelidir. Fındık fıstık, kabak veya ay çekirdeği ve kurubaklagiller solunum yollarına en sık kaçan maddelerdir. Çocuklara çay kahve veya kola verilmesi içerdikleri uyarıcı maddeler nedeni ile onları aşırı sinirli yapar. En iyisi bu içecekleri çocuğa hiç tattırmamaktır.

Her çeşitşeker çocuklara sık verilmemesi gereken yiyeceklerdendir. Yemek aralarında çocuğa şeker vermek iştahı kapatarak yetersiz beslenmesine yol açtığı gibi ilerde görülen diş çürüklerinin de önde gelen nedenidir. Bu dönemde çocuklar ağız ve diş sağlığı konusunda eğitilmelidirler. 1.5 – 2 yaşına gelen her çocuk bir diş fırçasına sahip olmalıdır. Bu yaşta henüz diş macununa gerek yoktur. Diş macunu kullanmaya 3. yaştan sonra başlanabilir.
2 Yaş Çocuk İçin Örnek Menü
Sabah 1 çay bardağı süt veya meyva suyu
(evde yapılmış taze)
1 kibrit kutusu peynirveya 1 yumurta (haftada iki kez)
1 tatlı kaşığı yağ veya 5 adet çekirdeği çıkarılmış zeytin
2-3 tatlı kaşığı reçel, bal veya pekmez
1 orta dilim ekmek,domates
Ara 1 porsiyon meyva
Öğle 1 köfte kadar haşlama veya ızgara et, tavuk, balık veya sebzeli
köfte, kıymalı kabak dolması, kuru baklagil yemekleri
4 yemek kaşığı sebze yemeği
3-4 yemek kaşığı pilav yada makarna
1 çay bardağı yoğur veya süt
İkindi 1 çay bardağı meyva suyu veya 1 çay bardağı süt,
(sabahki sütün yerine)
4-5 adet bisküvi veya 1 dilim ekmek
Akşam 1 kase çorba (mercimek,tarhana, yayla )
4 yemek kaşığı sebze yemeği
1 çay bardağı yoğurt

Çocuklarda beslenme (3-7 yaş arası)
Özellikle 2 yaşından itibaren çocuklarda başlayan negativizm (ters davranış hali) durumu çoğu anne ve babayı da birbirine düşürecektir. Bunun sonunda da asıl galip çocuk olacaktır. Anne ve babalar çoğu zaman çocuklarının bu durumundan pek hoşnut olmazlar. Çünkü bak yavrum o saati oraya koyma tamam mı? “eğer tabağındaki yemeğin hepsini bitirirsen sana televizyonu veya bilgisayar oyununda oynamana izin veririm” düşünsenize; çocuğunuzu öncelikle fazla besin kalorisine maruz bırakıp, üstelik onun bilgisayar veya tv izleterek hareket etmesini önleyip kalorisini de harcatmamış olursunuz. Sonuç “obez çocuğunuz” olacaktır.
Genellikle çocuklar ateşli hastalıklar geçirirken (grip, kızamık, kabakulak, boğaz enfeksiyonları gibi) yemek yeme isteklerini yitirirler, iştahsız olurlar. Bu durum gayet normaldir. Asla üzerine gidilmemesi gerekir. Bazen sınav veya tatile gidilecek seyahat öncesinde de iştah azalabilir. Kesinlikle önemli kural çocuklar hangi yaşta olursa olsunlar yemek için zorlanmamalıdırlar. Babası iş seyahatine giden veya anne baba ayrı çocuklarda yemek yeme bozuklukları gelişebilir. Bu ya hiç yemek yememe veya tersi aşırı iştah durumu gelişebilir. Bu durum onların zaman zaman korkuları, mutsuzlukları ve heyecanları sırasında da artıp eksilebilir. Çocukların asla üstüne ters davranış gösterecek şekilde gidilmemeli. Bu konuda asla cezalandırılmamalı. Çocuklar ilgi, şefkat, sevgi ve iletişim beklerler. Bunu da çok dengeli bir şekilde sunmak gerekir.
Anne ve babalara göre genellikle çocukları az hatta hiç yemek yemiyor psikolojisindedir. Dolayısıyla sabahtan akşama kadar özellikle çocuğun yanında olan bu da genellikle anneler oluyor..sürekli ellerinde bir takım gıda maddeleri ile arkasından koşma ve onun ağzına bu besinleri tabiri caizse tıkma eğilimindedirler.
Çocukta iştahsızlığın bir davranış bozukluğu olarak ortaya çıkma nedenleri:
-Anne-babanın çocuğun üstüne aşırı düşmeleri veya tam tersi ilgisizlik göstermesi.
-Yemek yeme kurallarında katılık.
-Çocuğu yemek yeme konusunda tehdit etmek veya ödüllendirmek.
-Çocuğu kusma derecesine gelinceye kadar beslemek.
-Kendi kendine yiyebileceği yaşlarda bile, çocuğu annesinin beslemesi.
-Çocuğu, sevmediği yiyecekler için zorlamak
-Yemek yemediği ya da az yediği zamanlar çocuğu duygusal ve fiziksel olarak cezalandırmak.
-Çocuğa sürekli olarak başka çocukları örnek göstermek,
3-5 yaşlardaki çocukların enerji ve besin öğeleri ihtiyaçları bebeklik dönemindeki kadar yüksek değildir. Ancak bu yaş gruplarında da vücut gelişimi devam ettiği için uygun beslenme yine de çok önemlidir. Bu dönemde alınan günlük enerjinin %45-50′sinin karbonhidrattan, %15-20′sinin proteinden, %35′inin de yağlardan gelmesi önerilir. Çikolata, şeker, kola, cips gibi besinler hakkında çocuğunuzla konuşunuz. İkna ediniz. Bu besinlerin onun sağlığı ve gelişimi hakkında negatif etkiler oluşturabileceğini anlatınız. Kızmayınız, bağırıp çağırmayınız. Unutmayınız, insanlara istediğinizi yaptırmak istiyorsanız, bunun tek yolu ikna etmektir.
Çocuğunuz düzenli bir gelişme dönemine girmekle beraber iştahında da aynı gelişme başlayacaktır. Sevdiği ve sevmediği belli yemekler olmaya devam edecek hatta yemeklerin tabakta birbirine değmemesini istemek gibi kişisel beslenme alışkanlıkları geliştireceklerdir. Bu durumu kabul ederek karşılamanız bu davranışların kısa süre içinde değişmesini sağlayacaktır. Sevdiği ve sevmediği yemeklere karşı saygı göstermeniz yeni tatları deneme konusunda daha istekli olmasını sağlayacaktır.
Zamanla kademeli olarak yeni tatlar için girişimde bulunduğunu görebilirsiniz fakat çoğu çocuk tanıdık olmayan yemekleri reddetmekte ve sebzeden kaçmaktadır. Basit, birbirine karışmamış ve sıcak ya da soğuk yerine oda sıcaklığında olan yemekleri daha çok tercih ediyorlar. Aynı zamanda çok güçlü tatları olan yemekleri reddettikleri gibi büyük porsiyonları gördüklerinde yemekten vazgeçebiliyorlar.
Günlük beslenme ihtiyaçlarını karşılamak için çocukların yemesi gerekenler:
-2 bardak süt, 1 kâse yoğurt ya da peynir
-1 porsiyon beyaz ya da kırmızı et ya da yumurta
-1 porsiyon sebze
-günlük olarak c ve haftada en az 3 ya da 4 kez a vitamini (ıspanak, yumurta sarısı, havuç, biber, kabak, sarı ve yeşil sebzeler)bakımından zengin besinler vermelisiniz.
-4 porsiyon tahıl (mısır, pirinç, arpa, kepek, makarna)
OKUL ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLAR İÇİN DOĞRU BESLENME
Okulların açılmasıyla birlikte çocukların beslenme düzeni de değişmeye başlar. Yaşadıkları tempo ve çalışma düzeni beraberinde beslenme sorunlarını da getirebilir. Okul çağında kazanılan beslenme alışkanlıkları yetişkinlik dönemindeki beslenme alışkanlıklarını da etkiler. Bu nedenle ebeveynlerin, çocuklarının bu dönemde doğru beslenme alışkanlıkları edinmesine yardımcı olmaları gerekmektedir.
Kahvaltı yapan çocuklarda başarı oranı daha yüksektir
Çocukların beslenmesinde kahvaltının büyük önemi vardır. Yapılan araştırmalar kahvaltı eden çocukların başarı ve konsantrasyonunun çok yüksek olduğunu göstermiştir. Bu nedenle aileler çocuklarda kahvaltının alışkanlık haline getirilmesine gayret etmelidir. Kahvaltı zengin ve dengeli besinlerden oluşmalıdır. Kahvaltı menüsünde peynir, yumurta, zeytin, reçel, bal, pekmez, ekmek, süt veya meyve suyu bulunabilir, tercihen de süt ile beraber mısır gevreği de tüketilebilir. Kahvaltıda şarküteri ürünleri tercih edilmemelidir.
Çocuklar 3-4 saatte bir ara öğün tüketmeli
Çocukların 3-4 saatte bir ara öğün tüketmesine özen gösterilmelidir. Ara öğünlerde meyve, taze sıkılmış meyve suyu, yoğurt, süt, sandviç, simit, ayran gibi besinler tercih edilebilir. Ebeveynlerin ara öğün konusunda dikkat etmesi gereken en önemli nokta; çocukların ara öğünleri ana yemeklere yakın saatte tüketmemeleridir. Yemeğe yakın bir zamanda tüketilen besinler çocukta ana yemekte iştahsızlığa neden olacaktır.
Yemek çocuk için ödül ve ceza yöntemi olarak kullanılmamalıdır
Yemek ve besinlerin çocuklar için ödül veya ceza yöntemi olarak kullanılması ebeveynlerin en sık yaptığı hatalardandır. Çocuklara özellikle “bunu yaparsan seni hamburger yemeğe götüreceğim...” gibi sözler söylenmemelidir. Çocuğa besinleri neden yemesi gerektiği anlatılmalı ve her zaman beslenme konusunda istikrarlı davranılmalıdır. Ebeveynler, hemfikir olarak ve istikrarlı bir şekilde çocuğa beslenme eğitimi vermelidirler.
Düzenli spor yapmaya teşvik etmeli
Bilgisayar ve televizyon başında çok vakit geçiren çocuklarda hareket azalmaktadır. Özellikle kilo almaya eğilimli çocuklarda obezite riski artmaktadır. Bu yüzden çocuğun hem sağlıklı vücut gelişimi için hem de enerji harcamasının artması için düzenli, yaşına uygun spor dalına eğilimi sağlanmalı ve düzenli spor yapmaya teşvik edilmelidir.
Her besin grubundan düzenli tüketilmeli
Ana yemeklerde her besin grubunun düzenli tüketimi sağlanmalıdır. Süt ve yoğurt protein, yağ asitleri, kalsiyum, fosfor, A vitamini ve B grubu vitaminleri içerir. Çocukların kemik ve diş gelişimi için günde 2-3 porsiyon süt grubu ürünlerinden tüketmesi gerekmektedir. Öncelikle kas yapılarının gelişimi için protein, demir ve B grubu vitaminleri içeren kırmızı et, tavuk, balık, yumurta, peynir düzenli tüketilmelidir. Yüksek protein içeren kurubaklagiller ise haftada 1-2 kez tüketilmelidir. Çocuklar iyi kaliteli protein kaynağı olan yumurtayı her gün tüketebilirler. Vücuda enerji veren karbonhidrat grubu ise (ekmek, makarna, bisküvi, pilav, patates v.b) çocuk gelişiminde büyük öneme sahiptir ve her öğünde çocuğun harcadığı enerji durumuna göre miktarı ayarlanarak tüketilmelidir. Dikkat edilecek nokta, hamur işi ve çok yağlı besinlerin çocukta kalp-damar sağlığını olumsuz etkilediği ve obezite riskini arttırdığıdır.
Çocuklara günde 5-6 porsiyon sebze ve meyve yedirmeli
Vitamin ve posa deposu olan meyve ve sebzelerin günde 5-6 porsiyon tüketimi sağlanmalıdır. Sebze yemeyi genelde çocuklar sevmiyorlar, bu durumda sebzeyi daha sevilebilir hale getirmek, çocuğun tüketebileceği gibi sunmak önemlidir. Sebzeyi peynirle fırında hazırlamak veya böreğin içine koymak gibi çeşitli yöntemler geliştirilebilir.
Sebzeyi reddeden çocuklar için ne yapmalı?
Çocuklar gelişme döneminde bazı besinleri sevmiyor veya reddediyor olabilir. Bu besinler süt, yoğurt, sebze, kurubaklagiller, meyve çeşitleri gibi bir veya birkaç besin olabilir. Reddedilen besinlerden en sık rastladığımız ise sebzedir. Bir besini çocuğa zorla yedirmeye çalışmakla hiçbir şey elde edemeyiz, tam tersi, çocuk zorlandığı için besine daha fazla tepki göstererek hiç tüketmeyecektir. Bu konuda bizlerin de birçok hatası oluyor. Sebzeleri çocuğumuza sevdirmek için çeşitli yöntemleri ve dikkat etmemiz gereken durumları gözden geçirelim: Öncelikle çocuğunuzun her şeyi sevmek zorunda olmadığını kabul edin. Çok üstüne gitmeden az miktarda, farklı zamanlarda 10-20 kez sebze yedirmeyi deneyin. İkinci adım ise sunumu değiştirmek; karnabaharı kıymalı, sulu yemek şeklinde tüketmiyorsa yeni bir sunum deneyebilirsiniz. Fırında, az su ile üzerine kaşar serperek karnabaharı börek şeklinde pişirin. Kare bir porsiyonun üzerine zeytinden göz, havuçtan burun ve domatesten ağız yapın. Çocuğunuza da börek yaptık diye ikram edin. Bu yöntemi deneyerek sebzeyi reddeden birçok çocuğa sebze yedirmeyi başardık. Yani çocuğunuzu beslemek sizin hayal gücünüze ve sabrınıza kalmış.

Faydalı alışkanlıklar:
Yemek saatlerinizi ayarlayın. Çocuğunuzun masaya geldiğinde aç olduğundan emin olun. Böylece sadece yemeye değil hem de yemekten zevk almaya da meyilli olacaktır. Aç bile olsa çocuğunuzun yemeği beklemesine yardımcı olacak stratejiler geliştirin. Yemek hazırlanırken babasıyla özel zaman geçirmesi de bir alternatif olarak kullanılabilir.
Eleştirel olmayın. Çocuğunuzun yemek yeme becerisi şu an ahla gelişmekte ve bu noktada ne kadar az eleştirel davranırsanız onun için o kadar iyi olacaktır. Araştırmalar çocukların ne kadar çok eleştirilirlerse beslenme konusunda o kadar kötü olduklarını gösteriyor. Makul sınırlar ve beklentiler tabii ki bunun dışında kalıyor.
Çocuk beslenmesinde dikkat edilmesi gereken püf noktalar
1. Eve cips-çikolata-asitli içecekler-hazır meyve suları gibi besinleri almayın. Çocuğunuzu bu tip gıdalarla ev ortamında karşılaştırmayın. Israr ederse onunla oturup bu tip besinlerin bünyesine nasıl zarar verdiğini uygun bir dille anlatın ama sakın korkutmayın.
2. Sabah kahvaltısı günün en önemli öğünüdür. Yapılan araştırmalarda kahvaltı eden çocukların etmeyenlere göre başarı düzeylerinin, derse ilgilerinin daha yüksek olduğu, daha kolay öğrendikleri görülmüştür.
3. Okula başladığında beslenme çantasını siz hazırlıyorsanız kek-kurabiye-börek-meyve suyu gibi besinler yerine “sandviç + süt/ayran + meyve” tarzında daha düşük kalorili daha dengeli mönüler hazırlayın.
4. Okulda yemek veriliyorsa okul yönetiminden mönüleri isteyin ve çocuğunuzu seçimleri konusunda bilgilendirin. Ayrıca evdeki yemeğini okulda yemediklerini tamamlayacak şekilde organize edin. Okul mönülerinin beslenme ve diyet uzmanı tarafından hazırlanmış olmasını okul yönetiminden isteyiniz.
5. Çocuğunuzu oyunlara ve harekete teşvik ediniz. Hatta siz de onunla birlikte hareket edin. Unutmayın çocuklar çoğunlukla anne-babalarını örnek alırlar.
6. Ara öğün alışkanlığı kazandırın. Bu öğünlerde meyve-sandviç-süt-sütlü tatlı-sebze çubukları gibi alternatifler sunun. Sevmediği bir besin grubu varsa bir diyetisyene danışın. Yerine ne verebileceğinizle ilgili size yardımcı olacaktır.
7. Asla diyet için zorlayıcı olmayın ve çocuğu listelere mahkum etmeyin. Yavaş yavaş ve kademeli olarak alışkanlıklarını değiştirmeye çalışın.
8. Sağlıklı yemekleri birlikte yapmaya çalışın. İçinde emeğinin bulunduğu bir besini daha kolay ve severek yiyecektir.
9. Fast - food restoranlarında hamburgerin yanında patates, kola yerine ayran ve salata isteyin.
10. Hamurlu ve şerbetli tatlılar yerine meyve tatlıları veya sütlü tatlıları tercih etmesine özen gösterin.
11. Çocuğunuzu diğer çocuklarla kıyaslamayın, onun ihtiyacı kadar olan, yiyebileceği porsiyon miktarlarını ayarlayın.
12. Belirli saatlerde ayarlanmış sofra düzeni evde kurulmalı ve bu saatlere ev içerisinde ki herkes uymalıdır.
13. Kola, çay yerine çocukların meyve suyu, süt, ayran, bitki çayları içmesini sağlayın.
Özetle beslenmede temel noktalar
-Karbonhidrat, protein ve yağ’dan dengeli bir şekilde beslenmek
-Çocuklarınıza verilen harçlıklarla ne tür besin aldıklarını bilmek gerekir. ( cips, çikolata, hamburger, pizza vs.)
-Çocuğunuzun iştahsız olduğunu düşünerek yemek konusunda ile ilgili ne övücü ne cezalandırıcı nede ısrarcı olmayın.
-Çocuklarınızla oynayın veya diğer çocuklarla oynamasını sağlayın. Onları başınızdan atarak bilgisayar veya televizyona yönlendirmeyin.
-Özellikle bebekliğinin ilk 6 ayında anne sütünden başka bir şeye ihtiyacı yoktur.
-Gürbüz ve şişman çocuk sağlıklı çocuktur deyimini bırakın. Unutmayınki okulda arkadaşlarının dalga geçmesi onun hem psikolojik gelişimini hemde derslerini etkileyecektir.
-Çocuklar yemek yeme konusunda büyüklerden etkilenmektedir.
-Öğün aralarında kalorisi yüksek besinlerle beslenmek kilo artışına neden olur. (özellikle gazlı ve şekerli içecekler.)
-Yemek seçen çocuklar asla zorlanmamalıdır. Çocuğa aynı besin değerlerinde farklı seçenekler sunulmalıdır.