Kumkale beldesinde yıllarca toprak altında duran ve bazı parçaları dışarıdan görünen topları çıkarmak için Çanakkale Valiliği, Boğaz ve Garnizon Komutanlığı, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) ve Kumkale Belediyesi tarafından bir proje hayata geçirildi. ÇOMÜ Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır başkanlığında kurulan bir ekip, yer altında çürümeye terkedilen dokuz tane tarihî topu çıkarmak için çalışmalara iki ay önce, Vali Güngör Azim Tuna'nın ilk kazmayı vurmasıyla başladı. Geçen sürede, topların büyük bir kısmı çıkarıldı.

Gazi topların, kaderine terkedildiği için bir dönem hurdacılar tarafından yağmalandığını belirten Yrd. Doç. Dr. Sayılır, geri kalanlarını toprak üstüne çıkardıklarını söyledi. Daha önce kitaplarda yer alan ve sadece küçük parçaları dışarıda olan tarihî topların ilk defa gözle görünür şekilde ortaya çıkmasından duyduğu mutluluğu dile getiren Sayılır, "Bu da hem tarihe bir ışık tutması hem de tarihî değerlere önem vermemiz açısından değerlidir. Toplar, 19 ve 25 Şubat muharebelerinde etkin olarak yer almıştır ancak 18 Mart'ta giriş istihkâmlarının tahrip edilip safdışı bırakılması sonucunda susturulmuştur. Kara savaşları sırasında özelikle Seddülbahir'de yer alan Fransız birlikleri, bu bölgeden atılan toplarla rahatsız edilmiştir. Eylül sonuna kadar devam edecek çalışma kapsamında iki bölgede daha kazı yapacağız." dedi.

TOPLARIN KISA VE UZUN MESAFESİ YAZILARLA BELİRTİLMİŞ

Kazı çalışması yaptıkları Halileli köyündeki alanda, bir topun zemininde yazılara rastlandıklarını belirten Burhan Sayılır, bunların menzil ve hedefi gösterdiğini söyledi: "Karanlık Liman mevkisine doğru çevrili kalmış topun zeminindeki yazılar, tarihî açıdan büyük önem taşıyor. Topun her iki tarafında hilâl şeklinde, eksi ve artı olmak üzere açılar vardır. Çanakkale Savaşı sırasında beton dökülüp toplar yerleştirildiğinde, zemine askerlerimiz tarafından yazılmış. Bu açılar, uzak ve yakın atışlarda kullanılıyordu. Muhtemelen askerlere kolaylık olması açısından betona yazılmış. Bunları yazılı bir belge gibi algılıyoruz." şeklinde konuştu