Dünyanın üretim merkezi olarak bilinen Çin koltuğunu devretmeye hazırlanıyor. Ülkede hızla artan ücretler ülkeye yönelik yabancı yatırımların 2009’dan buyana ilk defa düşmesine neden oldu.
Düşük maliyetli üretim peşindeki şirketlerin yeni adresleri ise işçi maaşlarının halen neredeyse sıfıra yakın olduğu Vietnam, Tayvan, Filipinler, Tayland ve Endonezya gibi Güney Asya ülkeleri.
KOMŞULAR YAŞADI!
Çin Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre 2012’de Çin’e yönelik yabancı yatırımlar yüzde 3.7 düşerek 111 milyar dolara geriledi. Düşüşte ABD ve Euro Bölgesi’nde yaşanan krizin etkileri de önemli bir rol oynarken asıl sorunun çalışan maliyetlerinin ve diğer giderlerin artık cazip olmaktan çıkması gösterildi. Bu arada Çin’den kaçan yatırımlar çok uzağa gitmedi. Güney Asya Bölgesi’nin hızla gelişen ülkelerinden Tayland’a yönelik yabancı yatırımlar 2012’de yüzde 63 artarken Endonezya’ya yönelik yatırımlar da 2012’nin ilk 9 ayında yüzde 27’lik bir yükseliş kaydetti. Ucuzcuların yeni gözdesi ise Vietnam oldu. Başta Japonya olmak üzere teknolojiye yönelik büyük üreticiler yeni üretim planlarını artık Çin değil, Vietnam merkezli olarak düşünmeye başladı. Zira ülke yabancı yatırımcılara vergi indirimlerinden hammadde desteğine kadar farklı alanlarda destek vaat ediyor.
GEÇİŞ ZOR OLACAK
Çin’de maliyetlerin yükselmesinin en önemli nedeni olarak geçen kasım ayında seçilen Komünist Parti liderlerinin belirlediği ekonomiye yönelik yeni yol haritası gösteriliyor. Buna göre ülke üretimde düşük nitelikli ürünlerden yüksek nitelikli ürünlere geçmeyi hedefliyor. Planın gerçekleşmesi halinde hem ülkenin hem de çalışanların gelirleri artacak. Böylece ülkenin yeni lider kadrosunun hedeflediği alım gücü yüksek tüketici kitlesinin oluşturulma planına biraz daha yaklaşılmış olacak.
Ancak bu planın kötü yan etkileri de yok değil. Zira ucuz üreticilerin peş peşe Çin’de bulunan fabrikalarını kapatıp ülkeyi terk etmesi işsizlik rakamlarını yeniden yükseltecek. Niteliksiz işlerde çalışmaya alışık işçilerin eğitilerek yeni üretim şartlarına alışmaları ise zaman alacak. ‘Zaman’ ise Çin’in en büyük düşmanı. Geçiş döneminin planlandığından uzun sürmesi halinde Güney Asya’nın hızla kalkınan ülkelerinin küresel üretim pastasından Çin’e ait dilimleri aralarında paylaşma ihtimali gündeme gelecek.
ŞEHİR HAYATI RAHATLATTI
Trend değişiminin bir diğer nedeni olarak ise Çinlilerin hızla köyden kente göç etmeleri gösteriliyor. Talep ve beklentileri yükselen yeni şehirli kitle artık düşük ücretle çalışmak istemiyor. Ayrıca çalışma şartları ve hayati tehlikeye ulaşan çevre kirliliği de mevcut üretim sisteminin değişmesi için çalışan kitlenin harekete geçmesine neden oldu. Bu nedenle ülkede üretime yönelik yatırımlar yüzde 6.2 oranında düşerken, hizmet sektörüne yönelik yatırımlar yüzde 4.8 oranında artış gösterdi. Uzmanlar ortalama çalışan yaşının hızla yükseldiği ülkede hizmet sektörüne yönelik ekonomik modelin mevcut ağır şartlarda gerçekleşen ve artık sınırlarına gelinen üretim modeline kıyasla daha sürdürülebilir olduğunu düşünüyor.