Derinleşen ekonomik krizden bir türlü çıkış yolu bulamayan AKP iktidarı, dış kaynaklara ve vergilere yöneliyor. Rusya ve Katar'dan daha fazla para akışı olurken, alkol ve sigara gibi ürünlerden alınan vergiler de katlanarak artıyor. Bu durum, Türkiye ekonomisinin adeta bu 3 kurtarıcıya bağımlı hale geldiği şeklinde yorumlanıyor. 2015'te yaşanan uçak krizi sonrası Rusya ile diplomatik yakınlaşma arttı. Savunma ve enerji başta olmak üzere çeşitli sektörlerde de ilişkiler gelişirken, Türkiye'nin ekonomik sıkıntılarında Rusya'nın aktif rol alması dikkat çekiyor.

NAKİT PARA BAKIN NEREDEN GELDİ

Sözcü'den Taylan Büyükşahin'in haberine göre; 2022'nin ilk 8 ayında kaynağı belirsiz para olarak bilinen “net hata noksan” kaleminden 28.3 milyar dolar para geldi.

İngiltere merkezli ekonomi gazetesi Financial Times'a konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, hesaba katılmayan turizm gelirlerinin ve Ruslardan gelen paranın net hata noksanı oluşturduğunu belirtti. Nebati, Ukrayna savaşı sonrası yaptırımlar nedeniyle finansal sistemi kullanamayan Ruslardan bu paranın nakit olarak geldiğini savundu. Türkiye'nin ayrıca Rus devlet şirketi Gazprom'dan doğalgazda indirim ve ödemeyi erteleme seçeneği de istediğini ifade eden Nebati, her iki konuda da iyi haber beklediğini söyledi.

Swap'lar Merkez Bankası rezervlerinde

Merkez Bankası'ndaki (TCMB) 128 milyar dolarlık rezervin eritilmesinin ardından farklı ülkelerin merkez bankaları ile swap (takas) anlaşmaları yapıldı. Burada en fazla para Katar'dan geldi. Katar'la toplamda 15 milyar dolarlık swap yapılırken, Birleşik Arap Emirlikleri'nden de 5 milyar dolar para geldi. Ayrıca Çin ile 6 milyar dolarlık, Güney Kore ile de 2 milyar dolarlık anlaşma yapıldı. Bu paralar TCMB'nin brüt rezervlerini artırırken, net rezervler ise halen eksi.

Son 12 yıldaki vergi artış oranı yüzde 1.070

Önümüzdeki yıl için hazırlanan bütçede, alkollü içeceklerden alınacak vergi tutarı 55 milyar TL oldu. 2022'de alkolden toplamda 40 milyar TL civarında bir tahsilat hedefleniyor. Vergi Uzmanı Dr. Ozan Bingöl, alkolden alınan vergiler hakkında yaptığı paylaşımda, “2010 yılında bir litre alkolde 51.48 lira olan ÖTV tutarı, 27 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla 602.48 liraya çıkmıştır. Böylece alkol üzerinden alınan ÖTV'de son 12 yıldaki vergi artış oranı yüzde 1.070 olmuştur” dedi.

“2023'te de ek bütçe kaçınılmaz”

2023 bütçesine ilişkin bir “Analiz Raporu” hazırlayarak CHP MYK'sına sunan CHP Genel Başkan Başdanışmanı ve İstanbul Milletvekili Erdoğan Toprak, 660 milyar liralık açık öngörülen bütçe hedefinin 2023'te de sapacağını ve ek bütçenin kaçınılmaz olacağını kaydetti.

SEÇİM, FAİZ, BORÇ

Toplamda 3.8 trilyon lira gelir öngörülen 2023 bütçesinin 1.1 trilyon lirasının Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Katma Değer Vergisi (KDV) ile dolaylı vergilerden sağlanacağını belirten Toprak, “Bu da dolaylı vergi kapsamındaki pek çok mal ve hizmete yapılacak zamların devam edeceğini gösteriyor. 2023'te de bütçe hedefleri sapacak ve ek bütçe kaçınılmaz olacaktır” ifadelerini kullandı. Toprak, “Bütçe yasa teklifi, tutarsız hesapları ve enflasyonla şişirilen ödenekleriyle seçim, borç ve faiz bütçesidir. İktidar faizi düşman ilan ederken, bütçenin yüzde 10'dan fazlası faize ayrılmıştır. Yatırım, üretim, istihdam ve vatandaşın ihtiyaçlarına odaklı olduğu ileri sürülen bu bütçe teklifinde yatırımlara ayrılan pay 381 milyar TL ve faize ayrılan tutarın yaklaşık 200 milyar TL altındadır” dedi.

Enflasyon yüzde 156

Bütçe teklifinde giderlerin 4.4 trilyon TL, gelirlerin 3.8 trilyon TL olarak verildiğini ve 2023 sonu bütçe açığının 660 milyar TL olmasının öngörüldüğünü hatırlatan Erdoğan Toprak, “2023 bütçesinin başlangıç ödeneklerinin 2022'ye kıyasla ek bütçe hariç yüzde 155.9 artırılması, gerçek enflasyonun TÜİK'in açıkladığı gibi yüzde 84 değil, yüzde 156 olduğunun resmi itirafıdır” ifadelerini kaydetti.

1.1 trilyon lira vergi

Gelecek yıl motorlu taşıtlardan 204 milyar, akaryakıttan 85 milyar, tütün mamullerinden 126 milyar, alkollü içkiden 55 milyar, dayanıklı tüketim mallarından 36 milyar lira ÖTV alınacak. Özel iletişim vergisinden 20 milyar, şans oyunundan 13 milyar lira vergi hedeflendi.  ÖTV gelirleri toplamı 512 milyar, dahilde alınan KDV gelirleri de 635 milyar lira olacak. Bütçe gelirlerinin 1.1 trilyonluk kısmı ÖTV, KDV ve dolaylı vergilerden sağlanacak. (Cem Yıldırım)