1919’da ordumuz dağıtılmış, ülke işgal edilmiş, padişah işgalcilerin buyruğuna girmişti. O yıl Samsun’a bir gemi yanaştı. İçinden inen mavi gözlü dev, milleti esaretten kurtaracak tarihi süreci başlattı

19 Ma­yıs 1919… Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­- ti­’nin kuruluşunun kıvılcımını ateşleyen tarihtir… Top­rak­la­rı düş­man kuv­vet­le­rin­ce iş­gal edi­len ül­ke­yi kur­ta­ra­cak mü­ca­de­le­nin baş­lan­gıç ta­ri­hi­dir… Türk hal­kı­na ba­ğım­sız­lı­ğı, çağ­daş­lı­ğı ve de­mok­ra­si­yi ge­ti­ren Ata­tür­k’­ün genç­li­ğe ar­ma­ğan et­ti­ği ve 1938′den be­ri “Genç­lik ve Spor Bay­ra­mı­” ola­rak kut­la­nan 19 Ma­yıs’ın adım­la­rı şöy­le atıl­dı:

“O GÜN BENİM DOĞUM GÜNÜM” DEDİ

“Mus­ta­fa Ke­mal, 9. Or­du Mü­fet­tiş­li­ği­’ne ge­ti­ril­di. Ana­do­lu coğ­raf­ya­sı­nın do­ğu­su­na emir ve­re­bi­le­cek rüt­be­ye ulaş­tı. 16 Ma­yıs 1919’da İs­tan­bul’dan ken­di­si­ni Ana­do­lu­’ya ulaş­tı­ra­cak Ban­dır­ma Va­pu­ru­’na bin­di. 19 Ma­yıs 1919 gü­nü de Sam­su­n’­a ayak bas­tı. Bu kur­tu­lu­şun da ilk adı­mı ol­du. Mus­ta­fa Ke­ma­l’­in Sam­su­n’­a ge­li­şiy­le mil­li mü­ca­de­le baş­la­dı.”
19 Ma­yı­s’­ın öne­mi­ni ‘O gün be­nim do­ğum gü­nü­m’ söz­le­riy­le an­la­tan Ata­türk, Sam­sun’a çı­kı­şı­nı Nu­tuk’ta şu şe­kil­de an­lat­mış­tır: “1919 yı­lı Ma­yıs’ının 19′un­cu gü­nü Sam­sun’a çık­tım. Ge­nel du­rum ve man­za­ra: Os­man­lı Dev­le­ti’nin için­de bu­lun­du­ğu du­rum, Dün­ya Sa­va­şı’nda ye­nil­miş, Os­man­lı or­du­su her ta­raf­ta ze­de­len­miş, şart­la­rı ağır bir ateş­kes Ant­laş­ma­sı im­za­la­mış, Bü­yük Har­bin uzun yıl­la­rı bo­yun­ca, mil­let yor­gun ve fa­kir bir hal­de. Mil­le­ti ve mem­le­ke­ti Dün­ya Sa­va­şı’na so­kan­lar, ken­di ha­yat­la­rı en­di­şe­si­ne dü­şe­rek mem­le­ket­ten kaç­mış­lar. Sal­ta­nat ve hi­la­fet ma­ka­mın­da bu­lu­nan Vah­det­tin, soy­suz­laş­mış, tahtını em­ni­ye­te ala­bi­le­ce­ği­ni ha­yal et­ti­ği al­çak­ça ted­bir­ler araş­tır­mak­ta. Da­mat Fe­rit Pa­şa’nın baş­kan­lı­ğın­da­ki hü­kü­met aciz, hay­si­yet­siz, kor­kak. Or­du­nun elin­de si­lah­la­rı ve cep­ha­ne­si alın­mış ve alın­mak­ta. İti­laf dev­let­le­ri, ateş­kes ant­laş­ma­sı­nın hü­küm­le­ri­ne uy­ma­ya lü­zum gör­mü­yor­. İti­laf do­nan­ma­la­rı ve as­ker­le­ri İs­tan­bul’da, Ada­na vi­la­ye­ti Fran­sız­lar, Ur­fa, Ma­raş, Ga­zi­an­tep İn­gi­liz­ler ta­ra­fın­dan iş­gal edil­miş. Mer­zi­fon ve Sam­sun’da İn­gi­liz as­ker­le­ri bu­lu­nu­yor. 15 Ma­yıs 1919′da iti­laf dev­let­le­ri­nin uy­gun gör­me­siy­le Yu­nan Ordu­su İz­mir’e çı­kar­tı­lı­yor. Hı­ris­ti­yan azın­lık­lar giz­li, açık mil­li emel ve mak­sat­la­rı­nı ger­çek­leş­tir­me­ye, dev­le­tin bir an ev­vel çök­me­si­ne, ça­lı­şı­yor­lar­dı.”