Çanakkale Deniz Zaferi’nin 106’ncı yıl dönümü ve 18 Mart Şehitleri Anma Günü törenleri, bu yıl koronavirüs tedbirleri kapsamında sınırlı sayıda kişinin katılımıyla kutlanıyor. Saat 10.00’da, Cumhuriyet Meydanı’ndaki Atatürk Anıtı’na çelenklerin konulmasıyla başlayacak törende 21 pare top atışının ardından, saygı duruşu ve İstiklal Marşı okunacak. Türk bayrağının göndere çekilmesinin ardından tören, Şehitler Abidesi’nde devam edecek. Saat 12.00’de saygı duruşu, saygı atışı ve İstiklal Marşı eşliğinde Türk bayrağının göndere çekilmesinin ardından program, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Şentop ve Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un konuşmalarıyla devam edecek. Ardından şehitler için Kur’an-ı Kerim okunacak, dualar edilecek. Çanakkale Boğazı’nda, Deniz Kuvvetleri geçit töreni ve ‘Türk Yıldızları’ gösterisi düzenlenecek.

Birinci dünya savaşı’nın en çetin cephesi: Çanakkale

Birinci Dünya Savaşı’nın tarihe geçen en çetin çarpışmalarından biri Çanakkale’de yaşanmıştı. 18 Mart 1915 sabahı boğaza giren ve tabyaları topa tutan İngiliz ve Fransız filoları, Çanakkale Boğazı’nın iki yakasındaki Türk mevzilerinden açılan yoğun ateş ve Nusret Mayın Gemisi’nin Karanlık Liman’a döşediği mayınların tesiriyle mevcutlarının üçte birini kaybedip çekilmek zorunda kalmışlardı. Çanakkale müstahkem mevkii komutanı Cevat Paşa’nın anılarında da o döneme ışık tutan ayrıntılara ulaşıldı. Almanların Çanakkale Boğazı’na döşediği 377 mayın, işgal kuvvetlerinin mayın tarama gemileri tarafından temizlenmiş ve artık işgal gemilerinin rahatça Boğaz’dan geçebileceği rapor edilmişti.

Cevat Paşa’nın rüyası

Bu durumun en derin sıkıntısını yaşayanların başında gelen Cevat Paşa, Mecidiye, Namazgah ve Hamidiye tabyaları arasında mekik dokurken yorgunluktan gözleri kapanınca bir rüya görmüştü.

Rüyasında "Denizin üstüne bak!" deniyordu. Denize baktığında, bir nur halesi görmüş, nur içinde de bir Vav ve Kef harfi görmüştü. Uyandıktan sonra Soğanlıdere ve Baykuş tabyalarını teftiş için kalktı. Yolu üzerinde, kızının mezarına uğrayıp dua ederken nurani yüzlü bir zat ile karşılaştı. İsmini ve kim olduğunu bilmediği o zat ile konuşurken kendisini derinden etkileyen o rüyayı da anlattı. O zat cevaben "Nur zafer işaretidir, Ebced hesabında Kef harfi 20, Vav harfi 6 rakamını bildirir. İkisinin toplamı 26 eder” dedi. Buna o sırada anlam veremese temizlenen mayınların yerine yenilerini döşemek için Binbaşı Nazmi Bey’i çağırıp depolarda kaç mayın kaldığını sordu.

Nazmi Bey, sadece Türk yapımı 26 mayın olduğunu Almanların bu eski mayınların döşenmesini istemediklerini anlattı. 26 mayın Cevap Paşa’ya gördüğü rüyayı çağrıştırdı. Hemen, Nusret mayın gemisinin komutanı Yüzbaşı Hakkı Bey'e "Bu mayınları, Alman mayınlarının önüne onlara zıt yönde Boğaza döşemesi" emrini verdi.

Ümmetin kaderi de değişti

18 Mart 1915 sabahı boğazın mayınlardan temizlendiğinden emin olarak, harekata geçen İngiliz ve Fransız gemilerinin en mühimleri olan Bouvet, Irresistible ve Ocean, birbiri ardına mürettebatı ile birlikte Boğaz’ın derin sularına gömüldü. Dönemin en gelişmiş 3 zırhlısının batması savaşın seyrini değiştirdi. Bu değişiklik Türkiye’nin olduğu gibi ümmetin ve dünyanın da kaderini değiştirdi.

İngiltere Başbakanı Winston Churchill daha sonraları Nusret için şöyle demişti: "1915 yılında bütün Avrupa’da milyonlarca insanın hayatına mal olan büyük savaşlar, olaylar yaşandı. Fakat bunlardan hiçbiri Nusret kadar savaşın gidişatına ve bir milletin geleceğine tesir edecek kadar önemli olmadı."

Çanakkale’yi geçilmez kılan mücadelenin tarihi ayrıntıları

18 Mart 1915'te "Çanakkale Geçilmez" sözünü dost ve düşmana kabul ettiren Deniz Zaferi'ne ilişkin tarihi belgeler, bugün Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığında özenle saklanıyor. Belgeler arasında, harekat öncesinde Osmanlı ve müttefik kuvvetlerin faaliyetleri, Ağustos 1914-18 Mart 1915 döneminde Çanakkale boğazında verilen mücadeleye dair önemli ayrıntılar yer alıyor.  

Düşman savaş gemilerinin Çanakkale Boğazı'na saldırması durumunda Boğaz'ın kapatılacağından, İngiliz gemilerinin taciz atışlarına birçok bilginin gün gün anlatıldığı belgeler arasında, 18 Mart 1915 günü öğleden önce Boğaz'a giren düşman donanmasının açtığı şiddetli ateşe tabyaların karşılık verdiği, saat 14.00'te ise Fransız Bouvet zırhlısının Boğaz dahilinde batırıldığına dair Osmanlı Genelkurmay Başkanlığı İstihbarat Şubesi'nin günlük resmi tebliği de yer alıyor.  

Savaş raporları, terfiler, ödüller, düşmanın savaş suçu...

Arşiv kayıtlarında saklanan, "18 Mart günü öğleden önce saat 11.00 sıralarında düşmanın 13 büyük savaş gemisiyle birçok torpidodan oluşan filosunun Dardanos, Hamidiye ile Rumeli yakasındaki Mecidiye istihkamlarına şiddetle ateş açtığı, 8 saat süren muharebede şehre düşen mermilerden 150 evin yandığı, düşmanın 3 zırhlı savaş gemisi ile bir torpidosunun battığı" bilgilerini içeren Çanakkale Mutasarrıflığı belgesi de dikkat çekiyor. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri, ayrıca Çanakkale Zaferine ilişkin, yurt içi ve yurt dışı tebrikler, günlük savaş raporları, kara muharebelerinde başarı gösteren subay ve erlerin tayin, ödül ve terfileri, müttefik kara, deniz ve hava kuvvetlerinin uluslararası savaş hukukunu ihlal eden hareketleri, gazetecilerin yazdıkları rapor, mektup ve günlükler gibi çok sayıda tarihi belgeye de ev sahipliği yapıyor.