ABD Başkanı Donald Trump’ın Twitter hesabından İsrail’in Golan Tepeleri’ndeki hâkimiyetinin tanınmasına yönelik çağrısı uluslararası toplumu karıştırdı. Trump’ın Golan çağrısına Türkiye’nin yanı sıra AB ülkeleri, Rusya, İran ve Suriye’den sert tepki geldi. Dün Fox Business kanalına konuşan Trump, geçmişte ABD Büyükelçiliği’ni Kudüs’e taşıdığını hatırlatarak, “Kudüs kararından önce dünya liderleri bunu asla yapma diyordu. Bunu yaptım, bu gerçekleşti ve iyi gidiyor” ifadesini kullandı. Geçmişte bütün ABD başkanlarının ABD Büyükelçiliği’ni Kudüs’e taşıma sözü verdiğini ancak bunu yapamadığını söyleyen Trump, Golan meselesinin de kendisi için Kudüs’e benzer olduğunu ifade etti. Trump, önceki gece Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “52 yılın ardından ABD için İsrail’in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tam olarak tanımanın zamanı geldi” ifadesini kullanmıştı.

İKİ SEÇENEK VAR

ABD yönetiminin Golan Tepeleri’nin İsrail toprağı olarak kabul edilmesi konusunda iki seçeneği bulunuyor. Bunlardan ilki Başkan Trump’ın Aralık 2017’de Kudüs’ü İsrail’in başkenti ilan edişine benzer bir şekilde başkanlık kararnamesi yoluyla yasal statü değişimi. İkincisi ise Trump’a yakın senatörlerin hazırladığı bir yasa tasarısının ABD Kongresi’ne taşınması. Beyaz Saray yönetimi son birkaç haftadır Golan konusunda politika değişikliğine gidileceğinin sinyallerini veriyordu. Trump ile yakın ilişkisiyle bilinen ABD’li Senatör Lindsey Graham, 11 Mart tarihinde İsrail Başbakanı Netanyahu ile birlikte gittiği Golan Tepeleri’nde, ABD’ye döner dönmez Golan Tepeleri’nin statüsü konusunda Kongre’ye bir tasarı getirmeye yönelik çalışma başlatacağını söylemişti. ABD Dışişleri Bakanlığının 13 Mart’ta yayımladığı 2018 İnsan Hakları Raporu’nun İsrail bölümünde ise daha önce ‘işgal altında’ şeklinde tanımlanan Golan Tepeleri için ilk kez ‘İsrail kontrolündeki’ ifadesinin kullanılması dikkati çekmişti.

ABD’YE GİDİYOR

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun gelecek hafta ABD’ye ziyareti esnasında Trump’ın bu konu ile ilgili bir kararname imzalaması ya da Golan Tepeleri’nin Kongre’ye tasarı olarak taşınması ihtimaller arasında. İsrail’de 9 Nisan’daki genel seçimler öncesinde anketlerde olumsuz sonuçlar alan Netanyahu’nun Trump’ın muhtemel bir Golan kararı ile elini güçlendirmesi bekleniyor. Resmi ziyaret kapsamında Washington’a gidecek olan Netanyahu, 25 Mart’ta Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile görüşecek. Trump ile Netanyahu 26 Mart’ta da yine Beyaz Saray’da akşam yemeğinde bir araya gelecek.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo önceki gün İsrail’e ziyaretinde Ağlama Duvarı’nı ilk kez İsrailli üst düzey bir siyasi yetkiliyle ziyaret etti. ABD’li üst düzey isimler, bugüne kadar uluslararası statüsü tartışma konusu olan Ağlama Duvarı’na yönelik ziyaretlerini İsrailli yetkililerle değil din adamlarıyla gerçekleştiriyordu. Bunun nedeni ise İsrailli yetkililerle gerçekleşecek ziyaretlerin Ağlama Duvarı’nın yasal statüsü konusunda ‘İsrail’in hâkimiyetini’ tanıyacağı anlamına gelmesi.

Pompeo’nun (sağda) Netanyahu ile birlikte Ağlama Duvarı’na ziyareti ABD’nin bu bölgenin statüsü ile ilgili de resmi bir adım atacağı beklentilerini güçlendiriyor.

DÜNYA ÖFKELİ

BM: İnsan Hakları Konseyi, İsrail’in Golan Tepelerini işgaline karşı çıkan ve İsrail’i BM kararlarına uymaya çağıran karar tasarısını kabul etti. 
Suriye: Trump’ın İsrail’in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tanıma zamanının geldiğine ilişkin açıklaması kınandı. Suriye’nin, ‘elindeki bütün araçları kullanarak’ bölgeyi geri almaya kararlı olduğu vurgulandı. 
Avrupa Birliği: AB’nin İsrail Temsilciliği Basın Ofisi, “AB, uluslararası hukuka uygun bir şekilde Golan Tepeleri’nin de içinde bulunduğu Haziran 1967’den bu yana İsrail’in işgal altında tuttuğu bölgelerde İsrail’in egemenliğini tanımamaktadır ve bu bölgeleri İsrail’in parçası olarak görmemektedir” açıklamasında bulundu. AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ise “AB’nin pozisyonu herkesçe malum ve değişmedi” dedi. 
Fransa: Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, “Golan, 1967’de İsrail tarafından işgal edilen bir bölgedir. Fransa, İsrail’in 1981’de bölgeyi ilhak edişini tanımıyor” ifadesi yer aldı. 
Rusya: Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Bu tür çıkışlar tem tersine bölgedeki barış sürecini son derece olumsuz etkilemektedir. Trump tarafından dile getirilen Golan Tepeleri çağrısının sadece niyet kalacağını umuyoruz” dedi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise dün Rusya Güvenlik Konseyi toplantısında Golan konusunu ele aldı. 
İran: Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, “Hepimiz Donald Trump’ın ırkçı İsrail’e kendisinin olmayanı vermeye çalışmasından şoke olduk. Önce Kudüs, şimdi Golan” dedi.

52 YILLIK GERİLİM

İsrail, Altı Gün Savaşı olarak da bilinen 1967’deki Arap-İsrail Savaşı sırasında stratejik öneme sahip Golan Tepeleri’ni ele geçirdi. 1973’teki savaşta Suriye’nin Golan’ı geri alma çabaları sonuçsuz kaldı. İsrail 1981’de Golan Tepeleri’ni tek taraflı olarak ilhak ettiğini açıkladı ancak uluslararası toplum bu kararı bugüne kadar tanımadı. 2008 yılında Suriye ve İsrail, kapsamlı bir barış anlaşması sağlanması amacıyla Türkiye’nin ara buluculuğunda yeniden dolaylı görüşmelere başladı. İsrail’in Gazze’ye saldırmasının ve dönemin İsrail Başbakanı Ehud Barak’ın yolsuzluk davası nedeniyle istifa etmesinin ardından görüşmeler sonlandırıldı. Netanyahu, 2016’da dünyaya Golan’ın ‘İsrail toprağı’ olarak tanıma çağrısında bulundu ancak uluslararası toplum buna olumlu yanıt vermedi. Golan Tepeleri’ni İsrail için önemli kılan etkenlerin başında güvenlik ve su geliyor. Bölge güvenlik açısından jeostratejik bir konumda ve zengin su yataklarına sahip.