Bu yıl için kıdem tazminatı tavanı 12 bin 976 lira olarak belirlenirken, bu tutara göre 5 yıl çalışan biri işten çıkarıldığında 64 bin 880 lira alacak. Yaş dışındaki sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısını tamamlayıp kendi isteğiyle işten ayrılanlar da kıdemini alabiliyor. Kıdem tazminatını artırmanın birçok yolu bulunuyor. İşyerinden alınan gıda, yol, eğitim, yakacak, unvan tazminatı, yıpranma tazminatı, nitelik zammı başta olmak üzer 20'nin üzerindeki nakdi ve ayni yardım kıdem tazminatı hesabına katılıyor.İş sözleşmesi feshedilen çalışana brüt son ücret üzerinden ödeme yapılırken ücret dışındaki yan ödemeler de buna dâhil edilir. Özel sağlık sigortası, teşvik primi brüt ücret içerinde yer alır. Bu kalemlerin kıdem tazminatını artırabilmesi için süreklilik taşıması gerekiyor. Yıllık izin ücreti, evlenme yardımı, seyahat primleri, bir defalık ikramiyeler kıdeme dâhil edilmez. Tazminatsız işten çıkarılanların 10 yıl içinde yasal yola başvurma hakkı bulunuyor. İkinci işyerinde çalışırken emekli aylığını almaktan vazgeçen ayrılırken kıdem tazminatını alabilir.

1-ÇALIŞIRKEN KIDEM TAZMİNATINI ARTIRMAK MÜMKÜN MÜ?

Çalışanın ücreti dışındaki bazı yan ödemeleri kıdem hesabında dikkate alınır. Bu ödemelerin dikkate alınması için süreklilik taşıması, kesinlik arz etmesi, işin gereği olarak işyerinde kullanılmak üzere verilmemesi gerekiyor. Bu kapsamdaki ödemeler kıdeme kıdem tazminatına dâhil edilir. Yaklaşık 20 başlıkta verilen yardımların dâhil edilmesi kıdemi artırır. Kıdem tazminatında her yıl için ödenecek 30 günlük ücret artırılabilir. Kıdem tazminatı ile ilgili 30 günlük sürenin hizmet akitleri veya toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine değiştirilebilir. Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilmektedir, başka kesinti yapılamaz.

2-FAZLA MESAİ, YILLIK İZİN ÜCRETİ KIDEM HESAPLAMASINA DÂHİL EDİLİR Mİ?

Fazla mesai, yıllık izin ücreti, doğum ve evlenme yardımı, teşvik ikramiyesi ve primleri, ölüm yardımı, bayram harçlığı gibi süreklilik taşımayan ve bir defaya mahsus verilen yardımlar kıdem tazminatına esas ücrete dâhil edilmiyor. Yüksek yargının kararları da fazla mesailerin dahil edilmeyeceği yönünde. İşçinin düzenli olarak aldığı teşvik primi ve telif ödemeleri ise hesaplamada dikkate alınır.

3-KIDEMİ ARTIRAN YARDIMLAR NELERDİR?

Yemek, eğitim, giyecek, erzak, konut, yakacak, aile, çocuk, sağlık, taşıt ve gıda yardımları, yıpranma, mali sorumluluk, unvan tazminatı, nitelik zammı, teşvik primi, süreklilik arz eden primler kıdem tazminatı hesabına katılır.

4-ASGARİ ÜCRETİN ÜZERİNDEKİ GELİRİN BİR KISMININ ELDEN VERİLMESİ KIDEMİ DÜŞÜRÜR MÜ?

Emekli aylığını, kıdemi yükseltmenin yolu ortalama kazancın yüksek olmasıdır. Prime esas kazanç ne kadar yüksekse emekli aylığı o kadar yükselir. Ücretlerin asgari ücret kadarını banka yoluyla, üzerini elden alan çalışanın hem emekli aylığı hem de kıdem tazminatı düşük olur.

5-BİR İŞLERİNDEN BİR YILDAN AZ ÇALIŞAN DA KIDEMİNİ ALABİLİR Mİ?

Kıdem tazminatına hak kazanmak için aynı işyerinde en az bir yıl çalışma zorunluluğu bulunuyor. Brüt ücret üzerinden verilen kıdeme hak kazanmak için de belirli koşulları taşıyor olmak gerekiyor. Aynı işverene bağlı olarak geçirilen her bir yıl için bir aylık brüt ücret ödenir.

6-KIDEM TAZMİNATI TALEBİNDE ZAMAN AŞIMI SÖZ KONUSU MU?

Kıdem tazminatının ödenmemesi durumunda 10 yıl içinde başvuruda bulunulması gerekiyor. Çalışanın vefatı durumunda yasal varislerinin de aynı hakkı bulunuyor. İşçi öncelikle, işverene noterden bir ihtar gönderip, kıdem tazminatını talep eder. İhtarda belirteceği süre içinde kıdem tazminatı yine ödenmezse, "iş mahkemesinde" dava açabilir.

7-İŞYERİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER HAKLI FESİH, KIDEM TAZMİNATI HAKKI DOĞURUR MU?

İş Kanunu'na göre işin niteliği, görev tanımı, çalışma süresi, koşullarında yapılacak değişikliklerin çalışanı bildirilmesi ve onayının alınması gerekiyor. Çalışanın kabul etmemesi durumunda kıdem tazminatı hakkı doğuyor. Kıdem tazminatının zamanında ödenmediği durumlarda, bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödeme yapılması gerekir. Faizin başlangıcı ise fesih tarihidir.

8-EMEKLİ OLUP ÇALIŞMAYA DEVAM EDENLERİN KIDEM TAZMİNATI HAKKI VAR MI?

Emeklilik nedeniyle tazminatını alıp ayrılan kıdem hakkını sıfırlar. Yeniden aynı işyerinde çalışan için yeni bir çalışma dönemi başlar. Emekli olduğu tarihte kıdemi ödendiği için sıfırlanmış kabul ediliyor. Ancak kıdem tazminatını almadan emekli olup çalışmaya devam edenler ayrılırken tazminatını alabilir. Aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı ödenmez.

9- İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERDİĞİ HER DURUMDA KIDEM HAKKI DOĞAR MI?

Kıdem tazminatının verilmesi için iş sözleşmesinin yasada belirlenen şartlarda feshi zorunlu. Feshe bağlı haklardan birisi olmakla birlikte iş sözleşmesinin sona erdiği her durumda talep doğmaz. İş Kanunu'na göre yaşlılık aylığı almak için yaş dışındaki sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayılarını tamamlayarak kendi isteğiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır.