ABD ile İran arasında, 'ılımlı' cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin göreve gelmesi ve Suriye'de çıkmaza girilmesi üzerine başlayan diplomasi süreci nükleer müzakerelerde sonuç alınması umudunu da doğurdu. 5+1 ülkeleri ile İran arasındaki görüşmelerin bugüne kadarki en kritik ayağı 3 gün devam eden ve dün sona eren Cenevre toplantılarında yapıldı. Normalde 2 gün şeklinde planlanan toplantı ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ve Rus mevkidaşı Sergey Lavrov'un da Cenevre'ye gitme kararı almalarıyla üçüncü güne uzatıldı. 6 AYLIK DÖNEM Basına yansıyan bilgilere göre heyetler arasındaki görüşmelerde ele alınan muhtemel yol haritasına göre, ABD'nin önerisi, Tahran ile altı aylık bir güven artırıcı dönemi içeriyor. Batı tarafı 4 unsur üzerinde duruyor. Buna göre İran, yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirmeyi durduracak. Bunun yerine nükleer tesisler için gerekli olan yüzde 3.5'lik zenginleştirmeyi sürdürebilecek. Ancak İran bunu yaparken santrifuj sayısını sınırlayacak. Uranyumu daha hızlı zenginleştiren IR-2 santrifujlarını kullanmayacak. Tahran ayrıca 'Arak' tesisindeki plutonyum reaktörünü aktifleştirmeyecek. İran'ın bu adımları atması karşılığında ABD, uygulanmakta olan ekonomik yaptırımları gevşetecek. Bu çerçevede, dondurulmuş hesapların bir bölümü serbest bırakılırken, İran'ın petro kimya, motor ve maden sanayini etkileyecek kısıtlamalar da kaldırılacak. Ancak ilk altı aylık 'güven artırıcı sürecin' ardından İran'ın 'ikna edilmesi' konusunda asıl kritik planın Türkiye tarafından 3 yıl önce önerilen 'uranyum takası' olduğu belirtiliyor. İran, 2010'da Türkiye ve Brezilya liderleriyle yaptığı görüşmelerin ardından, uranyumunun yurt dışında zenginleştirilmesini kabul etmiş, buna yönelik tarihi bir anlaşmaya imza atmıştı. İRAN İKNA OLMUŞTU İran için önemli bir 'geri adım' olan bu anlaşma, o dönem Türkiye- İran yakınlaşmasına sıcak bakmayan ABD ve İsrail engeline takılmıştı. Anlaşma şu şartları içeriyordu: 1.200 kg düşük düzeyde zenginleştirilmiş uranyum Türkiye'ye nakledilecek. Malzeme İran'ın malı olmaya devam edecek. Tahran ve UAEK gözlemci gönderilebilecek. Viyana Grubu 1 yıl içinde İran'a 120 kg nükleer yakıt sunacak. q DIŞ HABERLER Nükleer transfere hazırız demişti Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu dün Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile telefonda görüştü. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Lavrov'un talebi üzerine gerçekleşen görüşmede, İran'ın nükleer programına ilişkin 5+1 ülkeleri ile İran arasında Cenevre'de devam eden müzakereler, Suriye'deki durum ve bu ay Moskova'da düzenlenecek Türkiye-Rusya Üst Düzeyli İşbirliği Konseyi toplantısına ilişkin hazırlıklar ele alındı. Bakan Davutoğlu geçtiğimiz Eylül ayında New York'taki Asya'da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı Dışişleri Bakanları Toplantısı'na başkanlık eden Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, 'Nükleer silahlardan arındırılmış bir Ortadoğu için İran'ın zenginleştirilmiş uranyumunun Türkiye'ye transferi konusu da dahil her şeyi yapmaya hazırız' demişti. Netanyahu'yu ikna etmeye çalıştı ABD Başkanı Barack Obama İran'la müzakerelere karşı çıkan İsrail'i ikna etmeye çalışıyor. Obama'nın dün İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile telefonda görüştüğü bildirildi. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, Cenevre'de yürütülen müzakereler hakkında bilgi aktardığı belirtilen Obama'nın, Netanyahu'ya, 5+1 ülkelerinin Tahran yönetimiyle sürdürdüğü görüşmelerin amacı da olan İran'ın nükleer silah elde etmesini önlemeye yönelik taahhüdünü vurguladığı ifade edildi. Açıklamada, iki liderin bu konuda iletişim içerisinde kalmayı kararlaştırdığı belirtildi. İngiltere ve Fransa temkinli İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, İran'ın nükleer programına ilişkin müzakerelerde ilerleme sağlandığını ancak henüz çözülmesi gereken birçok konu bulunduğunu söyledi. Fransa ise Tahran ile anlaşma konusunda kesinlik olmadığını bildirdi. Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, France inter radyo kanalına yaptığı açıklamada, 'Müzakere başlangıcındaki metni biz kabul edemeyiz' ifadesini kullandı. Tel Aviv ve Riyad rahatsız Batılı ülkelerle İran arasında varılan anlaşmaya şiddetle karşı çıkan İsrail sert mesajlar vermeyi sürdürüyor. İran'a yönelik yaptırımların hafifletilmesine karşı çıkan İsrail Başbakanı Netanyahu, müzakerelerin İran'a nükleer silah üretmek için gerekli zamanı tanıdığı tezini bir kez daha dile getirdi. Suudi Arabistan'ın ise İran nükleer silah elde ettiği takdirde Pakistan'dan nükleer silah temin edeceğine yönelik iddialar medyada yer almıştı.